‘Dit jaar geen pasta’
10-11-2020
Iedere twee weken is er nieuws vanuit één van onze diensten. Deze keer is CNB Teeltadvies aan de beurt.
Het is altijd weer afwachten wat het weer doet in het najaar, als de voorjaarsgewassen de grond in gaan. Dit seizoen staan alle seinen op groen: na een goede septembermaand, blijft het weer ook in oktober redelijk stabiel. Daardoor is het plantseizoen lekker vlot van start gegaan.
Planten verloopt vlot
Teeltadviseur Yorick van Leeuwen van CNB Teeltadvies ziet bij zijn klanten dat het planten ‘super’ verloopt. “Er is wel wat regen gevallen in september en oktober, maar het was niet extreem. Vorig jaar zorgde alle regenval ervoor dat de grond een soort ‘pasta’ werd en dat bemoeilijkte het planten aanzienlijk. Nu is de grondslag mooi waardoor het planten in alle regio’s vlot verloopt. Kwekers zitten goed op schema.”
Bodemtemperatuur
Aandachtspunt voor het juiste plantmoment is altijd de bodemtemperatuur. “Die was dit jaar al rond 10 oktober onder de 12 graden grens gezakt, een prima temperatuur om te planten. Is de temperatuur hoger, neemt de kans op zuur toe. Kwekers konden dan ook goed op tijd beginnen met planten, en sommigen zijn eind oktober al klaar. Rond 1 december moeten alle bollen in de grond zitten. Dat wordt dit jaar zeker gehaald.”
Mede ingegeven door de huidige marktomstandigheden kijken kwekers opnieuw kritisch naar hun assortiment. “Met name in het massa assortiment worden partijen weggegooid. Verder was de aanwas van nieuw plantgoed vorig jaar minder. Ik verwacht dan ook dat we een lichte krimp te zien krijgen.”
Yorick heeft nog wel wat tips voor kwekers. “Let bij het planten goed op de plantdieptes, check regelmatig of de machine nog goed staat afgesteld. De bollen moeten niet te ondiep worden geplant vanwege de temperatuur. Als je ze te diep plant, bestaat er het risico op verstikking. Dus dat luistert nauw.” Over de afwerking van de percelen: “Zorg ervoor dat de grond goed vlak is afgewerkt en dat er geen kuilen achterblijven waar water in blijft staan. Daar heb je later weer last van. Sowieso is afwatering van de percelen belangrijk, dus hou dat goed in de gaten.”
Terug in de cel
Gedurende het plantseizoen valt er wel eens een dag uit vanwege slechte weeromstandigheden. “Als je de bollen al ontsmet hebt omdat je ze zou gaan planten, adviseren wij om ze terug te zetten in de cel bij 9 graden of lager totdat je ze meeneemt naar het land. Dan beperk je het risico op eventuele schade aan de bollen.” Van Leeuwen adviseert ook om bij het beplantingsplan rekening te houden met virusgevoeligheid. “Zet de virusgevoelige soorten bij elkaar, dan kun je daar een aparte strategie op zetten voor je bespuiting.”
Yorick en zijn collega’s hebben regelmatig contact met klanten gedurende het plantseizoen. “We zijn altijd bereikbaar voor vragen en advies.” Kijk hier voor meer info.
Vergelijkbaar nieuws
Broei vervroegen bij een laat seizoen
23 juni 2021Eind mei hadden we de winterjas nog aan, we hebben duidelijk te maken met een laat seizoen. Dat heeft gevolgen voor de gewassen. Hoe zorg je er dan toch voor dat de tulpen in de broeierij geen vertraging oplopen? Teeltadviseur Robèr Laan van CNB Teeltadvies vertelt er meer over. Als we Robèr Laan spreken, begin juni, zijn de laatste tulpen net gekopt. “Wat je kunt doen om de broei te vervroegen, is de bollen een 34°C-behandeling te geven. Dan worden de partijen gelijker en kun je zo’n 7 tot 10 dagen vervroegen. Het voordeel van de 34°C- behandeling is dat stadium G eerder wordt bereikt en dat de groei in de kas sneller verloopt.” Laan benadrukt dat het belangrijk is om de behandeling zo snel mogelijk na het rooien te gegeven, want: “Hoe eerder, hoe meer vervroeging.” Eerst drogen Voorafgaand aan de behandeling in de cel moeten de bollen eerst twee dagen worden gedroogd. “Anders bevat de inwendige bol te veel vocht waardoor deze tijdens de 34°C-behandeling kan stikken. Dit treedt voornamelijk op bij bollen die strak in de huid zitten. Als de bollen een windscheur in de huid hebben is het gevaar al geweken.” Of partijen nog in de 34°C kunnen, hangt af van de stadiumontwikkeling van de spruit. “34°C heeft alleen een vervroegend effect tijdens de bladfase. Als de ontwikkeling verder is, werkt de behandeling vertragend en kan zelfs schade aan de nieuwe bloem geven. Laat bij twijfel de partij door ons onderzoeken.” 34˚C-behandeling Tijdens de 34˚C-behandeling moet de koudste plek van de cel een temperatuur van 34°C zijn. “Als de temperatuur op de warmste plek in de cel wat hoger is, is dit niet erg. Temperaturen beneden 34°C geven een verminderd effect. Boven 38°C is de kans op verbrandingsschade zeer groot.” De RV moet tussen de 60 en 65 procent zijn.” De ondergrens is 60 procent vanwege te extreme uitdroging. Als de RV te hoog wordt, neemt de kans op verstikking, Roet en Rhizopus toe. Als de RV te laag is, drogen de bollen teveel uit en branden in. Als de luchtvochtigheid niet goed te regelen is in de cel, is het beter om de behandeling uit te besteden of de behandeling niet uit te voeren.” Keuring spoelbassins Laan vraagt ook nog even aandacht voor de keuring van spoelbassins. “Sinds 6 december 2009 moeten alle spoelbassins voldoen aan de ‘Handreiking aanleg, beheer en monitoring bezinkbassins voor de bloembollensector’. Dit houdt in dat elk bedrijf om de vijf jaar zijn spoelbassin moet laten keuren op lekverlies. De Omgevingsdienst Noord-Holland Noord doet op dit moment controle bij alle kwekers die een spoelbassin hebben. Als het spoelbassin langer dan vijf jaar geleden voor het laatst is gekeurd, moet een nieuwe keuring worden ingepland.” Regelgeving Bij de keuring moeten kwekers kunnen aantonen dat het bassin voldoet aan de regelgeving. “Om aan de regels te voldoen, moet het lekverlies van het bassin kleiner zijn dan 3 millimeter per dag. Afhankelijk van de uitslag van de keuring moeten er soms extra bodembeschermende voorzieningen worden getroffen. Robèr Laan CNB Teeltadvies is gecertificeerd om de keuring en het eventuele ontwerp van een spoelbassin uit te voeren. Wie een bassin heeft dat opnieuw gecertificeerd of ontworpen moet worden, kan contact opnemen met Robèr Laan.
Koude start voor tulp
12 mei 2021Zo loop je in je korte broek door de bollenvelden, en het volgende moment moet de winterjas weer uit de kast. De temperaturen schieten dit voorjaar alle kanten op. Over het algemeen is het koud, dus lopen de tulpen ook wat vertraging op. Het goede nieuws is dat ze de winter over het algemeen goed hebben doorstaan. Ontwikkelingen langzamer Als we dit artikel schrijven, hebben we net de eerste mooie voorjaarsdagen achter de rug, waarna we zijn verrast door hagel en sneeuw, die de bollenvelden in één keer wit kleurden. Yorick van Leeuwen, Teeltadviseur vertelt: “De tulpen komen goed door, hier en daar gaat het plastic van de tulpen af. Door het winterse weer en de aanhoudende kou gaat de ontwikkeling wat langzamer dan normaal en komt het seizoen wat traag op gang. Voordeel daarvan is dat er genoeg tijd is voor virusselectie, dat moet een speerpunt zijn voor elke kweker. Probeer eventuele virusbronnen zo snel mogelijk uit te selecteren voordat ze schade toebrengen aan je gewas.” Een ding is zeker, weet Yorick: “Dit wordt geen vroeg voorjaar.’’ Sneeuw als isolatie Een inspectieronde langs de velden heeft duidelijk gemaakt dat de gewassen er over het algemeen goed bij staan. “Veruit de meest tulpen hebben de winter goed doorstaan, we zien slechts een klein percentage waterschade. De plantomstandigheden waren redelijk goed waarna ook de beworteling zonder problemen kon plaatsvinden. Vervolgens kregen we wat vorst in de wintermaanden, maar al snel werden de velden bedekt met een isolerende laag sneeuw. Al met al geen slechte winter voor de tulpen.” Wel zien Yorick en zijn collega’s wat problemen met Augustaziek dat op sommige percelen om zich heen heeft gegrepen. “Dat is wel een punt van zorg. Half februari was het wat vochtiger, hier en daar is structuurschade ontstaan in de bodem. Als je dan ook nog werkt met door geteelde partijen die al een aantasting van Augustaziek hadden, kan dat vooral na vorst tot grote problemen leiden.” Luizenbestrijding Yorick waarschuwt: “Als je Movento gebruikt voor luizenbestrijding, met als neveneffect de bestrijding van galmijt, hou er dan rekening mee dat het middel zeven tot acht dagen nodig heeft voordat het effect heeft op het gewas. Het is dus belangrijk om dat in te bouwen in je schema. Je
Toewerken naar overdracht
16 maart 2021‘We blijven onderzoeken, testen en ontwikkelen’ In de vertrouwde samenstelling van het team van Kwaliteitszorg en Teeltadvies komt in de winter van 2021 een verandering. Begin november gaat teamleider Nico Hof met pensioen. Vooruitlopend daarop neemt Yorick van Leeuwen nu alvast het leidinggevende stokje van hem over, terwijl Nico nog blijft meedraaien. De komende maanden staan in het teken van overdracht en afronding. Voordat Nico Hof op 1 september 2004 als hoofd Kwaliteitszorg aantrad bij CNB Koelen en Prepareren in Bovenkarspel, had hij al de nodige ervaring opgedaan met onderzoeken, analyseren en adviseren in het bollenvak. Zo werkte hij onder andere bij de Proeftuin in Wieringerwerf en Breezand en bij Vaktechniek Tuinbouw, dat later onderdeel uitmaakte van WLTO Advies. Hof blikt terug: “Bij CNB Koelen en Prepareren kwam de tak Kwaliteitszorg tot stand om de kwaliteit van koelen en prepareren op de locatie in Bovenkarspel een impuls te geven. Ik besloot de stap te wagen. Een jaar later kwam de teeltadviestak erbij. Inmiddels vormen we een team met vier mensen: Hans Pater, Robèr Laan, Yorick van Leeuwen en ik.” Optimalisatie Naast kwaliteitszorg houdt het team zich bezig met onderzoek naar de optimalisatie van bestaande bewaarmethodes en de ontwikkeling van nieuwe bewaarmethodes, in eerste instantie voor CNB Koelen & Prepareren. Hof somt op waar het team de laatste jaren zoal mee bezig is geweest. “We hebben Ultramist voor tulpen ontwikkeld, een nieuw systeem voor de bewaring van tulp. Verder hebben we de plantgoedbewaring geoptimaliseerd, wat heeft geleid tot een betere groei van de bollen, minder verklistering en minder kans op vorstschade doordat de tulpen later in het voorjaar opkomen. Ook hebben we de ULO-bewaring doorontwikkeld, waardoor bollen niet meer geseald hoeven te worden en de kwaliteit van het product beter behouden blijft. En door het suikeronderzoek in lelies kunnen we nu het ideale moment bepalen om de bollen in te vriezen. Voor de tulpen hebben we een methode uitgedacht om kernrot te voorspellen en te voorkomen.” Klanten wereldwijd Naast het werk voor CNB Koelen & Prepareren adviseert en begeleidt het team externe klanten bij de bewaring, teelt en broei van hun gewassen. “Daarbij kan het gaan om zaken als stadiumonderzoek, gewasbescherming, bolontsmetting, de oplossing van ziek en zeer en broeierijplanningen.” Deze bedrijven kunnen klant zijn bij CNB K&P, maar ook andere bedrijven weten het Teeltadviesteam te vinden. Inmiddels gaat het daarbij niet meer alleen om ondernemingen in Nederland. “We hebben ook klanten in Amerika, Canada, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Frankrijk, Duitsland, Engeland en Spanje. Die hebben we al een tijdje niet kunnen bezoeken, het contact verloopt nu grotendeels online. Op die manier kunnen we gelukkig ook veel vragen beantwoorden.” Doorgaan Vooruitlopend op de pensionering van Hof in november van dit jaar, neemt Van Leeuwen alvast wat taken van de teamleider over. Hof: “Ik ga gewoon door met het onderzoeks- en advieswerk tot de dag dat ik met pensioen ga, op 9 november. Wij hebben allemaal onze eigen klantcontacten en Yorick gaat af en toe mee om kennis te maken, zodat de overgang straks soepel gaat. Verder neemt Yorick alvast een aantal leidinggevende taken van mij over. Onze klanten zullen er verder nog niet zo veel van merken. Het duurt ook nog wel even voordat ik weg ben.” Intussen is het business as usual voor het team. Van Leeuwen ziet de nieuwe functie als ‘een mooie kans om door te ontwikkelen’. “Ik heb tien jaar bij Proeftuin Zwaagdijk (nu Vertify, red.) gewerkt als onderzoeker, onder andere in de biologische bollenteelt en de waterbroei, en daarna zes jaar gebruikswaardeonderzoek gedaan voor Syngenta, waarvoor ik ook veel op reis was. Daar was ik uiteindelijk ook teamleider en verantwoordelijk voor planning & control.” Van Leeuwen groeide op met bloembollen en wilde graag terug in het vak. “Tijdens een tulpenkeuring in Stede Broec hoorde ik dat er een vacature was bij CNB Teeltadvies en besloot ik te solliciteren.” Op dat moment had hij nog niet het idee dat hij op termijn zou gaan leidinggeven aan het team. “Dat dit nu op mijn pad komt, vind ik wel een mooie kans.” Bij zijn collega’s en bij de klanten die er al van op de hoogte zijn, is het nieuws goed ontvangen. “Daar ben ik blij mee. Uiteindelijk kun je alleen plezierig samenwerken als je een goed gevoel hebt bij elkaar en als er vertrouwen is.” Koerswijzigingen Na het vertrek van Hof, komende winter, hoeven we geen grote koerswijzigingen te verwachten, benadrukt Van Leeuwen. “We blijven onderzoeken, adviseren en ontwikkelen. Het optimaliseren van bewaarmethodes en de preparatie van bloembollen blijven onze speerpunten. Daarmee kunnen we klanten verder helpen zodat zij zich in de markt kunnen onderscheiden met een kwalitatief hoogwaardig product.” Gevraagd naar onderwerpen die de komende tijd hoog op de agenda staan, somt hij op: “Dan denk ik aan nieuwe ontsmettingstechnieken zoals schuimtoepassingen bij het inpakken van lelies. De aandacht zal ook erg uitgaan naar het terugbrengen van emissies en alles wat daarmee samenhangt.” Adviseur We hoeven ons er geen zorgen over te maken dat met het vertrek van Hof veel kennis verloren gaat. Hof: “We hebben een database waarin we al onze kennis per product vastleggen. Daar komt bij: ik blijf nog beschikbaar als adviseur, dus als er vragen zijn, kan ik die altijd beantwoorden.” Hof is namelijk nog lang niet uitgekeken op het vak. “Ik leer nog elke dag en kom nog vaak genoeg bijzondere dingen tegen die ik niet eerder gezien heb, zoals ziektes die voor mij ook nog nieuw zijn.” Het mooie aan hun vak is dat de ontwikkelingen altijd maar doorgaan, vinden de collega’s. “Je moet leergierig zijn en het leuk vinden om oplossingen te vinden voor problemen waar het vak tegenaan loopt. Denk bijvoorbeeld aan het verdwijnen van Atellic. Wat moeten kwekers doen om bollenmijt tegen te gaan en kernrot te voorkomen? Daar duiken wij dan in.” Naarmate de problematiek complexer is geworden, is ook de vraag naar hun dienstverlening gegroeid. “We hebben dan ook behoefte aan uitbreiding, maar dat is nog niet zo eenvoudig”, vertelt Hof. “Gelukkig hebben we nu een paar jonge mensen gevonden, net afgestudeerd aan de Hogere Agrarische School, die interesse hebben in een traineeship. Hopelijk leidt dat op termijn tot een vaste aanstelling. Zo blijft ook ons team in ontwikkeling.”